'Vekalet ve medya savaşları devrede'

Ortadoğu’da Suriye ve Irak başta olmak üzere pek çok ülke kaosun içinde. Buradaki büyük güçlerin konumu ve müdahaleleri de bu kapsamda tartışılıyor. ABD’nin bölgedeki ‘demokrasi’ çalışmaları, Rusya’nın ‘yeni alan’ arayışları sorunu derinleştirdiği teziyle oldukça sık eleştiriliyor.

Bölgede en çok kullanılan kavramlardan birisi de ‘vekalet savaşları’. Peki bu ne anlama geliyor? Büyük güçler nasıl bir sürecin içinde? Suriye’deki IŞİD olgusunun ortaya çıkmasında büyük güçlerin payı ne?

AjansHaber’e dünyanın yaşadığı bu krizi değerlendiren Namık Kemal Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ensar Nişancı, mevcut konjonktürün önemine vurgu yaptı. Konjonktürün tanımının değiştiğini belirten Nişancı, ‘Ne kadar yoğun ama ne kadar da geçici bir aralıktan geçtiğimizi anlamamız lazım’ dedi.

Eski büyük güçlerin (ABD, AB, Rusya) etkinliğini azaldığını ancak buna karşı olarak karşılarındaki aktörlerin güçlerinin eski konjonktürde olduğu gibi artmadığını söyleyen Nişancı, burada büyük güçlerin birbirlerini köşeye sıkıştırmalarının söz konusu olduğunu ifade etti.

Namık Kemal Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ensar Nişancı, AjansHaber’e şu değerlendirmelerde bulundu:

KONJONKTÜRÜN ÖNEMİ

Yeni konjonktürü iyi anlamak gerekiyor. Bölgesel ve her ülkenin kendi içindeki konjonktürleri var. Var olma biçimlerini etkileyen iklimdir konjonktür. Sürekliliği olmayan ama etkileri büyük olandır konjonktür. Dolayısıyla ondan etkilenmemek mümkün değil. Tarihte daha öncesinde şahitlik etmediğimiz bir konjonktürler aralığından geçiyoruz. Bunun en önemli tanımlayanı riplenmiş tarih olmasıdır. Tarih zamanın hızı ile ilgili bir husus ve zaman çok hızlandı. Konjonktürler  de çok daraldı. Ne kadar yoğun ama ne kadar da geçici bir aralıktan geçtiğimizi anlamamız lazım. Şu anda global iklime yansıyan ana iklim bu.

“ESKİ GÜÇLERİN GÜCÜNÜN AZALDIĞI BİR DÖNEM”

Bunların sebebi daha önceden kurulmuş olan global düzen, statüko ciddi şekilde çözülüyor. Çözülürken de rakiplerin yükselişi ile değil, bu büyük gücü kuranın zayıflaması ile gerçekleşiyor. Tam da daha önceki konjonktürlerde ayrılan bugünün dünyası da burada. Daha önceki devirlerde bir güç zayıflarken diğer güçler de hızlı şekilde yükseliyordu. Şu anda dünyada gücü azalan eski güçlerle karşı karşıyayız. Bunların başında Amerika geliyor. Amerika artık eski güç değil. Avrupa Birliği aynı şekilde, Rusya aynı şekilde. Bunlar zayıflarken, dünyanın Batı’sı zayıflarken Doğu’su da kaoslarla yüzleşiyor. Doğu’su eğer bu atmosferde yükselmiş olsaydı bugünün dünyasının konjonktürü çok daha farklı olacaktı.

NATO, RUSYA'YA HALA GÜVENMİYOR

RUSYA'DAN SKANDAL KIRIM KARARI

“AMERİKA SÜPER GÜÇ OLDUĞUNDA YAPICI ARAÇLARI KULLANIYORDU, ŞU ANDA NEGATİF ARAÇLARI KULLANIYOR”

Amerika süper güç olduğu vakit yapıcı araçları kullanarak dünyayı yeniden dizayn ediyordu. Bunlar demokrasi, insan hakları, serbest piyasaydı. Tıkanan damarlara by-passlar yapıyordu. Amerika müdahaleciliğinin referans noktalarını bunlar belirliyordu ama yeni dönemde güçlenen Amerika değil de gücü azalan bir Amerika ile muhatap olduğumuz için Amerika stratejilerini değiştirmeye başladı. Artık yapıcı araçlar yerine daha negatif araçları kullanıp yapılanmaya izin vermeme üzerine bir strateji izlemeye başladı. Suriye’deki vekalet savaşlarını, Irak’taki parçalanmışlığı,  Afganistan’daki kaosu, Ukrayna’daki sıkıntıları, AB’nin kriz silsilelerini ve en son Panama belgelerini tam da bu çerçevede değerlendirmek gerekiyor. Bütün buralarda negatif araçlar kullanılıyor.

PANAMA BELGELERİ’NİN YENİ DÖNEMDEKİ ÖNEMİ

Panama belgeleri ile mesela aktörler köşeye sıkıştırılırken diğer taraftan kontrol edilebilir hale geliyor. Burada en önemli nokta, mesela Putin’e ilişkin haberler yapılırken Putin doğrudan hedef alınmıyor. Etrafından bir hat çiziliyor. Yani Putin’in kontrol edilmesi arzu ediliyor. Putin gittiğinde bu büyük bir sıkıntı çıkarabilir ve dünyanın mimarisini bozabilir. Aynı şekilde Avrupa’da yapmış olduğu müdahaleler doğrudan müdahale yerine köşeye sıkıştırma müdahalesi. Bir taraftan köşeye sıkıştırıyor bir taraftan sırtını sıvazlıyor. Çözülen gücünü ikame edecek araçları geri getirecek teşebbüsleri de zorluyor. Rusya’yla Kürt koridoru açılmasındaki işbirliği karşısında Türkiye ile durup dururken karşıtlaşma ile karşı karşıya kaldı Rusya. Bu Rusya’nın istediği bir şey değildi ama Amerika için arzu edilebilir bir şey.

“KONTROLLÜ KÖŞEYE SIKIŞTIRMALAR SÖZ KONUSU”

Dolayısıyla yeni döneminde yeni ikliminde vekalet savaşlarının yoğunlaşmasını ama çok tırmanmamasını beklememiz gerekiyor. Çünkü doğrudan müdahale yerine kontrollü köşeye sıkıştırmalar söz konusu.  AB için de bu böyle. İzlanda başbakanı istifa etti, İngiltere zorlanıyor, Almanya’nın markaları üzerinden bu yapılıyor. (Volkswagen skandalı)  Bunlar Panama’dan çok farklı bir şey değildir. Aynı şekilde Türkiye’ye karşı yapılan müdahaleler de böyle.

“VEKALET VE MEDYA SAVAŞLARI DEVREDE”

Demokrasi, serbest piyasa ve insan hakları üzerinden yapılan müdahalelerin yerini vekalet savaşları ve medya savaşları üzerinden yapıyorlar. Dünya yeni bir müdahale biçimine evrilmiş durumda. Bu Amerika’nın yeni durumlara kendini adapte edememesi ile ilgili bir durum.  Başta Amerika olmak üzere. Burada sadece bir devletten söz etmiyoruz tabii.

“IŞİD BİR MÜDAHALE ARACI”

IŞİD de orada bir müdahale aracı olarak kullanılan bir araç. Dünyanın yeni bölgelerinin başında Ortadoğu, dinamiklerinin başında da din geliyor. Din için her zaman iki proje mevcut. Bunlardan birisi soft İslam, model İslam, ikincisi de radikal İslam. Hem soft İslam hem de radikal İslam Batı’da üretilmiş şeylerdir ve Batı hakimiyetinin kurulmasında olmazsa olmaz araçlardandır. O yüzden önceden ideolojik olarak yapılan dizaynlar şimdi aktörler üzerinden yapılıyor. IŞİD’in içinde CIA ve benzeri örgütlerin ajanı tarafından kurulduğunu ispat etmek çok rasyonel olmayabilir ama aynı şekilde Amerika’nın IŞİD’i kontrol etmediğini düşünmek de rasyonel olmaz. Bölgedeki güç dağılımı ile bu kadar yakından ilgilenen bir gücün IŞİD’den haberdar olmaması, onu içinden kuşatmaması düşünülemez.

YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haberlerin tüm hakları AjansHaber’e aittir. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. AjansHaber tarafından üretilen haberlerin kaynak gösterilmeden kullanılması, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 36 ve 37. maddesine aykırıdır ve suç teşkil etmektedir. Ayrıca internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ile ilgili olarak 4 Mayıs 2007 tarihinde kabul edilen 5651 sayılı internet yasasına göre de bu durum cezai işlem gerektirmektedir.