İşte Türkiye'nin koalisyonlar tarihi

Türkiye'de koalisyon denince akla kaos, kriz ve istikrarsızlık geliyor.

1960'lar, 70'ler, 90'lar ve 2000'li yılların başında, koalisyonların neden olduğu krizler yaşandı. Ülke onlarca yıl siyasi istikrarsızlığın pençesinde kıvrandı.

1970’LERİN SİYASİ AKTÖRLERİ…

Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş, Necmettin Erbakan! 1970'lerin siyaset tarihi, bu 4 ismin üzerine kuruluydu.

Demirel, dönemin önemli siyasi figürlerindendi. CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit ise 1970'leri popüler eden diğer siyasi liderdi. 1970'lerde Türkiye'yi koalisyonlar yönetti.

Erbakan'ın Milli Selamet Partisi (MSP) ise koalisyonların vazgeçilmeziydi. Erbakan kimin yanındaysa, o başbakan oldu. 1971 muhtırasından sonra ara yönetim hükümetleri kuruldu. 1973 seçimlerine de işte bu şartlarla gidiliyordu. CHP, 1973'te Bülent Ecevit'in genel başkanlığında gittiği seçimde yüzde 33,29 oy oranıyla birinci oldu. 1977'ye kadar azınlık ve koalisyon hükümetleriyle ülke yönetildi.

1970'LER TÜRKİYE'NİN 73 SENT'E MUHTAÇ OLDUĞU YILLARDI

1977 genel seçimlerinde CHP yüzde 41.4, AP yüzde 36,9, MSP yüzde 8,6, MHP ise yüzde 6,4 oy aldı. AP-MSP-MHP koalisyonu kuruldu. Ardından Ecevit, Güneş Motel diye bilinen azınlık hükümeti ile iş başına geldi. 1970'lerin son hükümetini, 12 Eylül darbesine giden süreçte Demirel kurdu.

1970'ler Türkiye'nin 73 Sent'e bile muhtaç olduğu yıllardı. İhracat yapamadığı için en basit ihtiyaçlar bile karşılanamıyordu. 70'li yıllar tarihe bitmek tükenmek bilmeyen kuyruklarla damga vurdu. Vatandaşın ömrü benzin, tüp gaz kuyrukları, yağ kuyruklarında geçti.

1990'LAR YILLAR KOALİSYON KÂBUSUNUN EN BARİZ YILLARIYDI

90'lı yıllar da koalisyon kâbusunun en bariz şekilde yaşandığı yıllar oldu... 1991 seçiminde herkese "iki anahtar" vaat eden Demirel'in DYP'si, ANAP'ı geçti ve Türkiye'de koalisyon dönemi yeniden başladı.

Sırasıyla, Süleyman Demirel, Tansu Çiller, Mesut Yılmaz, Necmettin Erbakan,  tekrar Mesut Yılmaz ve Bülent Ecevit'in başbakanlıklarında koalisyon hükümetleri kuruldu.

90'LI YILLAR HEM KOALİSYON HEM KRİZ YILLARIYDI

90'lar hem koalisyon hem kriz yıllarıydı. 1993'te ekonomi çıkmaza girdi ve 5 Nisan kararları geldi. Türkiye, tarihinin en büyük kemer sıkma politikası ile karşı karşıya kaldı. Ama olmadı Türkiye düze çıkamadı.. Faizler yükseldi, işsizlik arttı, devalüasyon ve üç basamaklı enflasyon dönemi başladı.

1990'lar Türkiye'nin patinaja düştüğü hatta gerilediği bir dönem olarak tarihe geçti. Türkiye değişen dünyanın gerisinde kaldı. 1997 yılının 28 Şubat'ında ordu silahı yeniden masaya sürdü. Erbakan başbakanlığındaki Refah-Yol hükümeti istifa etmek zorunda kaldı.

SON KOALİSYONLA ÜLKE TARİHİNDEKİ EN BÜYÜK EKONOMİK KRİZ YAŞANDI

İki yıl sonra yapılan 1999'daki seçimlerinde Ecevit'in DSP'si, MHP ve ANAP ile koalisyon hükümeti kurdu. Türkiye tarihindeki son koalisyon olan bu hükümet döneminde ülke en büyük ekonomik krizlerinden birini yaşadı. 2001 krizinde Türkiye tam anlamıyla dibe vurdu.

Koalisyonların neden olduğu krizden Türkiye'yi 3 Kasım 2002'deki seçimlerde tek başına iktidara gelen AK Parti çıkardı. Halk o seçimde koalisyon ruhunu da sandığa gömdü.

İYİSİ DE KÖTÜSÜ DE GELDİ GEÇTİ

Türkiye'de koalisyon geleneği çok partili yaşama geçiş yıllarına dek uzanıyor. 92 yıllık tarihinde boyunca Türkiye “tek parti iktidarı” ile de yönetildi ve bir o kadar da “koalisyon iktidarı” gördü. 1950’de çok partili hayata geçildiği günden bu yana koalisyon hükümetleri ise neredeyse zorunluluk haline geldi.

30 Ekim 1923 tarihinden bu yana Türkiye'de 62 hükümet görev yaptı. İyisi de kötüsü de geldi geçti.

5 Hükümet askeri darbe sonrası iş başına geldi. 36 hükümette tek bir partinin milletvekilleri yer aldı. 21 hükümet de iki ya da daha çok partinin oluşturduğu koalisyonlar olarak kuruldu. İşte Türkiye’nin inişli çıkışlı siyasi tarihinin unutulmayan koalisyonları…

İLK KOALİSYON

20 Kasım 1961'de kurulan İsmet İnönü Hükümeti'nde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Adalet Partisi (AP) Milletvekilleri yer aldı. Bu ilk koalisyon hükümetiydi.

* Türkiye'de ilk hükümeti 30 Ekim 1923'de İsmet İnönü kurdu. 6 Mart 1924'de görevi bırakan hükümette, Vekili olarak Başvekil ve Hariciye Malatya Milletvekili Mustafa İsmet İnönü'nün ismi vardı.

* 6 Mart 1924'de II. İnönü Hükümeti görev başına geldi.

* 7 Ağustos 1946'da göreve gelen ve Başbakanlığı İstanbul Milletvekili Mehmet Recep Peker'in yaptığı hükümet ilk çok partili seçim sonrası göreve gelen hükümet olarak kayıtlara geçti.

* Peker Hükümeti, 10 Eylül 1947'de yerini Trabzon Milletvekili Hasan Saka Başbakanlığındaki hükümete bıraktı.

* 22 Mayıs 1950 yılında işbaşına geçen I. Menderes hükümeti Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) dışında kurulan ilk hükümetti.

DEMOKRAT PARTİ SEÇİM KAZANDI

* İstanbul Milletvekili Adnan Menderes Başbakan olurken, Eskişehir Milletvekili Hasan Polatkan Çalışma Bakanı olarak görev yaptı. I. Menderes Hükümeti 9 Mart 1953'de görevi bıraktı.

* 26. Hükümet olarak kayıtlara geçen İsmet İnönü hükümetinde, CHP ve AP milletvekilleri görev yaptı. Hükümet, 20 Kasım 1961 25 Haziran 1962 tarihleri arasında işbaşındaydı.

* 25 Aralık 1963'e kadar görev yapan İsmet İnönü Başbakanlığındaki hükümette ise, Yeni Türkiye Partisi (YTP) ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKPM) milletvekilleri yer aldı.

* 29. Hükümet olarak işbaşına geçen Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti'nde Başbakanlığı meclis dışından Süleyman Demirel yaparken, Millet Partisi'nden (MP) Devlet Bakanı Hüseyin Ataman, İç İşleri Bakanı İsmail Hakkı Akdoğan yer aldı. Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nden ise, Devlet Bakanı Mehmet Altınsoy, Adalet Bakanı İrfan Baran ve Köy İşleri Bakanı Seyfi Öztürk görev aldı.

* 20 Şubat 1965- 7 Ekim 1965 tarihleri arasında görev yapan Ürgüplü Hükümeti Cumhuriyet Senatosu üyeleri, bağımsız milletvekilleriyle kuruldu.

* 22 Mayıs 1972'de göreve gelen Ferit Melen Hükümeti'nde ,Cumhuriyetçi Güven Partisi, (CGP) Adalet Partisi (AP) ve CHP'li milletvekilleri yer aldı. Melen Hükümeti 15 Nisan 1973 tarihine kadar görev yaptı.

* 1974 seçimleri öncesi kurulan Cumhuriyet Senatosu Üyesi Mehmet Naim Talu başkanlığındaki hükümeti ise, CGP; AP ve Bağımsız Milletvekillerinden oluştu.

* I. Ecevit hükümeti CHP ve Milliyetçi Selamet Partisi (MSP) Milletvekillerinden oluştu. Başbakanlığı Bülent Ecevit yaparken, Necmettin Erbakan Devlet Bakanı ve Başbakanlık Yardımcılığı görevini üstlendi.

* I. Ecevit Hükümeti, 26 Ocak 1974 17 Kasım 1974 tarihleri arasında görev yaptı.

* 17 Kasım 1974'de Sadi Irmak Başkanlığı'nda bir geçiş hükümeti kurulurken, hükümet yerini 31 Mart 1975'de Süleyman Demirel Başbakanlığındaki hükümete bıraktı.

* Süleyman Demirel'in Başbakan, Necmettin Erbakan'ın Başbakan Yardımcısı olduğu hükümet 21 Haziran 1977 tarihine kadar görev yaptı.

* 21 Temmuz 1977'de AP, MSP ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) milletvekillerinden oluşan koalisyon hükümeti II. MC olarak adlandırıldı. 5 Ocak 1978'de görevi bıraktılar.

* 21 Kasım 1991'de işbaşına geçen ve Başbakanlığı Süleyman Demirel'in Başbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığı görevini Erdal İnönü'nün üstlendiği hükümet SHP-DYP koalisyonuydu.

SÜLEYMAN DEMİREL VE ERDAL İNÖNÜ

* DYP- SHP koalisyonu 5 Ekim 1995'de Tansu Çiller'in başbakanlığında kurulan 'DYP azınlık hükümetiyle sona erdi.

* DYP- CHP koalisyonu ise, 30 Ekim 1995 6 Mart 1996 tarihleri arasında görev yaptı.

* 6 Mart 1996'da Anavatan Partisi (ANAP), Demokratik Sol Parti (DSP) koalisyon hükümeti kuruldu. Başbakan Mesut Yılmaz, Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit'ti.

* 28 Nisan 1996'da işbaşına geçen Refah Partisi (RP), DYP koalisyon hükümetinde başbakanlığı Necmettin Erbakan yaptı.

* 30 Haziran 1997'den 1999 seçimlerine kadar ANAP-DSP koalisyon hükümeti görev yaptı.

* 28 Mayıs 1999'da göreve başlayan 57. Hükümette ise, Başbakan Bülent Ecevit (DSP), Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli (MHP) ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz (ANAP)

TÜRKİYE’DE AK PARTİ DÖNEMİ

18 Kasım 2002’de Abdullah Gül başkanlığında AK Parti, kurulduğu yıl seçimlerden başarıyla çıkarak iktidar oldu ve 58. Hükümeti kurdu.  Ardından, genel başkanlığı siyasi yasağı kalkan Recep Tayyip Erdoğan’a bıraktı.

ABDULLAH GÜL

Erdoğan’ın genel başkanlığındaki Ak Parti, 14 Mart 2003’de, 29 Ağustos 2007, 6 Temmuz 2011 seçimlerinden de yine sandıktan ezici çoğunlukla birinci parti olarak çıktı ve art arda, 59,60 ve 61’inci hükümetleri kurdu.

Erdoğan, 10 Ağustos 2014’de ilk kez halk oylamasıyla yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerindene başarıyla çıktı. Köşke çıkan Erdoğan, 3 dönem üst üste iktidarı bırakmayan AK Parti’nin genel başkanlığını ise Ahmet Davutoğlu’na bıraktı. 62. Hükümet, AK Parti hükümetleri döneminde Dışişleri Bakanlığı görevini başarıyla yürüten Ahmet Davutoğlu tarafından kuruldu.

7 HAZİRAN'DAN KOALİSYON ÇIKTI

13 yıllık AK Parti iktidarının ardından 7 Haziran 2015 seçimlerinde sandıktan yeniden koalisyon çıktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu sonucun ardından AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu'na hükümet kurma görevini verdi. Başbakan Davutoğlu'nun görevi almasından önce MHP ve HDP'den 'AK Parti ile koalisyon yapmayız' açıklaması gelmişti. Bu açıklamalar yeni bir seçimin de sinyalini veriyordu.

Keza, AK Parti-CHP koalisyon görüşmelerinin temel konularda anlaşılamaması bu ihtimali de zayıf gösterdiği için erken seçim Türkiye'nin kaçınılmazı olarak kendini gösteriyordu.

Nitekim koalisyon görüşmeleri de olumsuz sonuçlandı. Hiçbir parti AK Parti'nin götürdüğü hükümet tekliflerine sıcak bakmadı. Böyle olunca 45 günlük sürede hükümet kurulamadı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye'nin yeniden erken seçime gideceğini ve bunun da 1 Kasım tarihi olduğunu açıkladı.

YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haberlerin tüm hakları AjansHaber’e aittir. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. AjansHaber tarafından üretilen haberlerin kaynak gösterilmeden kullanılması, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 36 ve 37. maddesine aykırıdır ve suç teşkil etmektedir. Ayrıca internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ile ilgili olarak 4 Mayıs 2007 tarihinde kabul edilen 5651 sayılı internet yasasına göre de bu durum cezai işlem gerektirmektedir.