E-ticaret’e vatandaşın cebine yansıyacak sınırlamalar

Ticaret Bakanlığı’nın, e-ticarete yönelik hazırladığı yeni düzenlemeler, satıcı ve tüketicileri etkileyecek kriterler tartışmaları da beraberinde getirdi.

E-TİCARET SEKTÖRÜNDE TAŞLAR YERİNDEN OYNAYACAK

Geçtiğimiz yıl 381 milyar liralık dev bir ekosisteme dönüşen e-ticaret sektörüne dönük yeni düzenlemeye ilişkin haberlerin basında yer alması ve Ticaret Bakanlığı kaynaklarından düzenlemeye ilişkin edinilen bilgiler sektörde pek çok taşı yerinden oynatacak gibi görünüyor.

Türkiye'de son yıllarda istikrarlı bir şekilde büyüyen e-ticaret, Kovid-19 salgınıyla birlikte rekor seviyelere ulaştı. Ticaretin büyük oranla e-ticarete kaymasıyla gözler bu sektöre çevrilirken Ticaret Bakanlığı, bir dizi düzenlemeyle sektörü bütünüyle etkileyecek bir çalışma içerisine girdi.

Bakanlığın yaptığı çalışma sonrası getirilmek istenen düzenlemeyle sektördeki faaliyetler, çoğu esnaf ve KOBİ statüsünde olan işletmelerin platformlar üzerinde yaptıkları satış hacmine bakılarak 10 milyar TL’nin altı, 10 – 30 milyar TL arası ve 30 milyar TL üstü limitlerde olmasına göre düzenlemelere tabi olacak.

SEKTÖR TEMSİLCİLERİ ENDİŞELİ

Düzenlemeyle e-ticaretin dengeli bir şekilde büyümesi amaçlanırken pazaryerlerine de bazı kriterler getirilmesi planlanıyor. Ancak sektör temsilcileri ise yeni düzenlemenin e-ticaret faaliyetlerini zora sokacak çeşitli kısıtlamaları getireceğinden ve bunun da sektörü zora sokacağından endişeli.

KAMPANYALARA SINIRLAMA

Net işlem hacmi üzerinden belirlenecek limite takılan e-ticaret şirketlerinin bir yıl içinde yurtiçi satışlara yönelik iskonto ve indirimlerine sınırlama gelecek. Türkiye’yi başta kasım kampanyaları olmak üzere düzenli fırsat günleri ile öne çıkan e-ticaret şirketlerinin kampanyaları azalacak ve çapları görece küçülecek. Geleneksel ticarette yaşananların aksine indirimler e-ticarette sınırlanacak.

ELEKTRONİK ÜRÜNLERE İLAVE MALİYET

E-Ticarete aracılık eden platformların 1 yıllık net işlem hacimlerinden belirli bir pay alınacak. İşlem hacmi, 1 yılda 30 milyar ile 60 milyar TL arasındaysa, 30 milyarı aşan kısmın yüzde 1'i, 60 ila 75 milyar TL arasındaysa, yüzde 1'e ilave olarak 60 milyarı aşan kısmı için yüzde 5'i, 75 milyar TL'nin üzerindeyse aşan kısım için yüzde 30'u oranında elektronik ticaret payı tahsil edilecek. Bu düzenlemenin yüksek vergi yükü bulunan elektronik sektörünün üzerine ek maliyetler getirmesi gündemde. Düzenlemeye göre büyük ölçekli e-ticaret şirketleri elektronik ticaret payı ödeyecek. Bu payın toplam satış hasılatından alınması planlanırken bu maliyetin gerek satıcılara gerekse müşterilere yansıtılması halinde özellikle bunun elektronik ürünlerde fiyatları artırma riski bulunuyor. Söz konusu payın KOBİ'lerin e-ticaret girişimlerinin desteklenmesi için kesileceği de ifade ediliyor.

E-CÜZDAN UYGULAMASI KALDIRILACAK

Genel olarak Cüzdan olarak bilinen e-ticaret platformlarına entegre ödeme kolaylaştıran uygulamalar kaldırılacak. e-ticaretin satıcı, tüketici arasındaki ödeme ilişkisini anlığa varan hızlardan çıkaracak. Bu düzenlemenin müşterilere sağlanan indirimleri azaltma olasılığı bulunuyor.

REKLAM BÜTÇELERİNE SINIR GELİYOR

E-ticaret şirketlerinin reklam ve ilan bütçelerine net işlem hacimlerine göre üst limitler belirlenecek. Bir önceki yıl net işlem hacminin; 30 milyar TL'si için binde 15'ten fazla reklam harcamasına izin verilmeyecek. Eğer işlem hacmi 30 milyar TL'den fazlaysa 60 milyar TL'ye kadar olan kısım için binde 15'e ilave olarak, otuz milyar Türk lirasını aşan kısmın binde 10'u, 60 milyar Türk lirasını aşan kısmın ise binde 5'inden fazla reklam harcaması yapılamayacak. Bu düzenlemenin reklam sektöründeki gelirleri daraltacağı gibi bazı kaynakların yurtdışına kaçmasına da sebebiyet verebileceği yorumları yapılıyor.

PLATFORMLARIN KENDİ MARKALARINA SINIRLAMA GELECEK

E-ticaret platformlarının kendi markalı ürünlerini ve hizmetlerini platformları üzerinden sunmasına sınırlama geliyor. Bu düzenlemenin söz konusu sektörde oluşturulan ekonomik değere ve paydaşlarına zarar verebileceği istihdama kadar etkisi olabileceği ifade ediliyor. Yurtdışında ciddi ihracat hacimlerine ulaşan markaların zarar görmesi bu düzenlemenin eleştirilen yönlerinden.

REKABETİ AZALTACAK SINIRLAMA: HEM HİZMET HEM MAL SATILAMAYACAK

Pazaryerleri hem hizmet hem de mal satışı yapan yerler olamayacak. Turizm, eğitim, sağlık, sigortacılık, danışmanlık, kültür, sanat, eğlence, spor ve istihdam hizmeti sektörleri ile gayrimenkul ve otomotiv sektörlerinin bir veya birkaçına aracılık hizmeti sunan, başka bir sektörde aracılık faaliyetinde bulunamayacak. Başta gayrimenkul ve turizm sektöründe olmak üzere artık adı oturmuş, kamuoyu tarafından da adları jenerik hale gelmiş oyunculara dolaylı bir koruma geliyor. Hem ilan yayınlayan hem de ürün satanlar artık ikisini birden yapamayacak. Sadece ilan sitesi olarak kalabilecek. Bunun tüketici açısından rekabeti azaltma yönünde etki yaratacağı yorumları yapılırken diğer yandan da pek çok kurumun iş çeşitlendirmesini kısıtlayacak.

PLATFORMLARIN KARGO FAALİYETLERİNE SINIRLAMA

Platformların kurdukları taşıma ağları pazaryeri dışına hizmet veremeyecek. Bu nedenle, pazaryerleri, platformları üzerindeki satılan ürünlerin daha büyük bir bölümünü kendileri taşımayı tercih edecek. Bunun sonucu doğrudan kargo şirketlerine verilen kutu sayılarında azalması gündeme gelebilir. E-ticaret şirketlerinin kurduğu kargo ağları özellikle salgın döneminde kargo sektörüne dinamizm getirmişti.