Malul yakınlarına ÖTV'siz araç imkanı

4760 sayılı ÖTV Kanunu’nun 7. maddesinde, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun ek 1’inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde sayılan kişilerden hayatını kaybetmiş olanların eş veya çocuklarından birisi, eş ve çocuğu yoksa ana veya babasından birisi tarafından bir defaya mahsus olmak üzere bendin başında belirtilen nitelikte araçların ilk kez alınmasında ÖTV uygulanmayacağı belirtilmiştir. Kanunda şehit yakınlarına bir defaya mahsus olarak ÖTV’siz araç alma imkanı sağlanmaktadır. Maliye Bakanlığı öteden beri bu hakkı sadece görevi sırasında şehit olanların yakınlarına kullandırmaktaydı. Buna dayanak olarak da Meclis görüşmelerinde bu hakkın sadece şehit yakınlarına tanınmasını ve kanunun gerekçesinde de hakkın sadece şehit yakınlarına tanındığını göstermekteydi. Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. Vergi Dava Dairesi, ihtirazi kayıtla ÖTV’sini ve bu ÖTV’li matrah üzerinden KDV’sini ödeyerek araç alan vazife malulü iken hayatını kaybeden bir kişinin eşinin açtığı davada ilginç bir karara imza attı.

MALUL KİMDİR?

‘Vazife malullüğü’, kamu görevlileri ile erbaş ve erlerin görevlerini yapmakta iken gerek görevlerinin çeşitli sebep ve tesiriyle, gerekse işyerlerinde meydana gelen kazalar nedeniyle yürüttükleri görevleri yerine getiremeyecek derecede ‘malul’ olmaları veya hayatlarını kaybetmeleri halinde haklarında uygulanacak hükümlerin belirlendiği bir statüdür. Bu kapsamdakilerin malullükleri; vazifelerini yaptıkları sırada, vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden, kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken, idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında, işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa, buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malulü denilmektedir.

Harp malulü ise 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu uyarınca vazife malullerinden; harpte fiilen ateş altında, harpte, harp bölgelerindeki harp harekat ve hizmetleri sırasında, bu harekat ve hizmetlerin sebep ve etkileriyle, harpte veya harbe hazırlık devresinde her çeşit düşman silahlarının etkisiyle, askeri harekatı gerektiren iç tedip ve sınır hareketleri sırasında, bu hareketlerin sebep ve etkisiyle veya kanunda sayılan diğer nedenlerle olanlara denilir.

KANUNDA YASAKLANMAMIŞ

Karara konu olan olayda, vazife malulü iken hayatını kaybeden bir kişinin eşi ihtirazi kayıtla ÖTV’sini ve bu ÖTV’li matrah üzerinden KDV’sini ödeyerek araç almış ve bu ödediği tutarların kendisine iadesine ilişkin başvurusu Ankara Vergi Dairesi tarafından reddedilmiştir. Reddin iptaline ilişkin açılan davada Bölge İdare Mahkemesi, yasalarla açıkça yasaklanmadığı veya kısıtlanmadığı sürece bir hakkın kullanımının yorum yoluyla önüne geçilmesinin kabul edilemeyeceğini, kanunun bu hakkı sadece görevi sırasında şehit olanların yakınlarına tanımadığını, kişinin hayatını kaybetmiş olmasının yeterli olduğunu belirterek dava konusu red işleminin iptaline karar vermiştir.

NE YAPILMALI?

Karar gereği, harp ya da vazife malulü olanların yakınlarına da istisna belgesi verilmesi gerekiyor. Maliye Bakanlığı ya da ilgili Vergi Dairesi bu belgeyi vermez ise hak sahipleri aracı almadan önce ilgili vergi dairesine ihtirazi kayıt dilekçesi sunup araç bedelini tam olarak ödedikten sonra, ödedikleri ÖTV ve fazla KDV’nin iadesi için Vergi Mahkemesi’nde dava açabilirler.

MALULLÜK SEBEBİNDEN BAĞIMSIZ ÖLÜM

Bölge Adliye Mahkemesi, kanunun herhangi bir yoruma ihtiyaç göstermeyecek kadar açık olduğu konularda Meclis görüşmelerine ya da kanun gerekçesine bakılamayacağını, öncelikle kanunun uygulanmasını, devletin şehit ve gaziler ile ailelerini koruma yükümlülüğü bulunduğunu, yorumun da 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3/A maddesine uygun olarak lafzı ve ruhuna uygun şekilde uygulanması gerektiğini vurguluyor.

Bu karara göre, harp ya da vazife malulü olan bir kimse, çok sonra başka bir nedenle hayatını kaybetmiş olsa da, yakınları ÖTV’siz ve bu ÖTV matraha dahil edilmeyeceği için daha düşük KDV ödeyerek araç alma imkanına kavuşuyor. Karar kesin nitelikte olduğu için Maliye Bakanlığı’nın temyiz hakkı bulunmuyor ve diğer hak sahiplerine emsal teşkil ediyor.

Prof. Dr. Cem Kılıç/ntv.com.tr