Japon uzman Moriwaki'den çarpıcı yorum: Dünyada ilk defa yaşandı!

Türkiye’de 2008 yılından itibaren Hazama Ando Corporation Türkiye ve İstanbul Genel Müdürü olarak görev yapan deprem uzmanı Yoshinori Moriwaki Kahramanmaraş merkezli depremleri değerlendirdi.

Moriwaki, Türkiye'de 1939'dan sonraki en büyük üç depremden ikisinin üst üste meydana geldiğinin altını çizdi. Moriwaki, ‘’Depremlerin büyük olduğunu ancak sağlam binaların yıkılmadığını’’ belirtti.

Moriwaki, Türkiye’deki binaların ruhsatlandırılma süreçlerine ilişkin olarak, ‘’Aslında Türkiye 1998, 2007 ve 2018'de binalar için yönetmelikte değişiklik yapmıştı. Buna rağmen izinsiz bina yapıldığı için binalar çöküyor.’’ ifadelerini ekledi.

Depremin seviye anlamında Japonya depremiyle aynı olduğunu ifade eden Moriwaki, Türkiye'deki depremlerin Japonya depreminden biraz daha az şiddetli olduğunu belirtti. 

Moriwaki deprem şiddeti ve deprem büyüklüğünün iki farklı kavram olduğunun altını çizerek, "Richter ölçeğine göre Mw olarak Japonya'da deprem büyüklüğü 9'u geçiyor. Depremin tam olarak olduğu noktada ise şiddeti görülüyor. Depremin olduğu noktanın zemini iyiyse bölge fazla hasar görmüyor. Mesela Hatay tarafında zemin kötü olduğu için binalar çöktü. Zeminin kötü oluşu nedeniyle en şiddetli depremin Hatay'da olduğunu söyleyebilirim.’’ ifadelerini kullandı.

Türkiye’deki depremin şiddetinin Japonya’daki depremin şiddeti ile aynı olduğunu ifade eden Moriwaki, ‘’Japonya'daki depreminin şiddeti 10- 12 kademeye varan bir seviyedeydi. Türkiye'deki depremin şiddeti için de 10 kademesinde yani Japonya'daki kademeyle aynıydı diyebilirim.’’ açıklamalarında bulundu.

Türkiye’deki deprem sayısının ve şiddetinin arttığını belirten Moriwaki, ‘’Türkiye'ye 90'lı yıllarda geldim. Türkiye deprem ülkesi olmasına rağmen o dönemlerde sayısal anlamda Japonya kadar çok deprem görülmüyordu. Şiddet açısından da Japonya kadar şiddetli depremler olmuyordu. Richter ölçeğine göre Mw olarak bu kadar büyük depremler de meydana gelmiyordu. Daha sonra 1998 yılında Gölcük depremi Mw 7.4 ve 2011 yılında Van depremi Mw 7.2 meydana geldi. Bu tarihlerden önce Türkiye'de, Japonya'dan daha az deprem oluyor diye biliyorduk.’’ dedi.

Deprem uzmanları tarafından açıklanan deprem beklentileri için ‘’bir kere oldu artık olmaz’’ algısının yanlış olduğunu belirten Moriwaki, deprem olabileceği bilincinde hareket etmenin önemini vurguladı.  

‘’Marmara Bölgesinin bulunduğu Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bir deprem bekliyoruz’’

Moriwaki, Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerindeki Marmara Bölgesi'nde bir deprem beklediğini ifade etti.

Moriwaki, Marmara Bölgesi’nde deprem beklentisi olduğunu ‘’Kahramanmaraş'ta deprem gerçekleşti başka olmaz düşüncesi yanlış. Kahramanmaraş depremi başka bir fay hattı üzerinde gerçekleşti. Marmara bölgesinin biriktirdiği bir güç ve gerginlik var, bunun sonucu biz o bölgede de deprem bekliyoruz. Marmara Bölgesi'nin bulunduğu Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde bir deprem bekliyoruz. ‘’ ifadeleriyle ortaya koydu.

Moriwaki, depremin yıkıcılığına ilişkin, ‘’Yatay hareketli olarak iki deprem aynı gün arka arkaya meydana geldi. Kahramanmaraş’ta sabah Mw 7.7 büyüklüğünde, öğleden sonra Mw 7.6 büyüklüğünde deprem oldu. Kahramanmaraş ve etkilenen diğer iller Doğu Anadolu Fay Hattı’nın üzerinde." dedi.

Japonya'da deprem sonrası yaşanan asıl korkunun oluşabilecek tsunamiler olduğuna değinen Moriwaki, "Japonya'da Mw 8 gibi deprem de olsa bina konusunda sıkıntı yaşanmıyor. Japonya'daki asıl korku depremin tsunamiye neden olabileceği. Tsunami yaşandığında can kaybı yaşanıyor." dedi.

‘’Türkiye'deki deprem bir defada fay hattını kırmayı başardı, bu dünyada ilk defa yaşandı’’

Kahramanmaraş depreminin tek seferde fay hattını kırmasının dünyada ilk defa yaşandığını söyleyen Moriwaki, ‘’Japonya'da 2011'deki depremde aynı nokta bir kere de kırılmamıştı. 7 ila 9 büyüklüğünde 200 tane deprem yaşandı ve o nokta kırılarak 400 km'ye kadar tüm fay hattını kırdı. Türkiye'deki deprem bir defada fay hattını kırmayı başardı. Bu dünyada ilk defa yaşandı diyebilirim. Ancak çok büyük deprem olduğunda bu kırılma yaşanıyor diyebilirim.’’ ifadelerini kullandı.

Fay hattının çizgisinde 3 metre kayma oldu

İtalyan deprem uzmanı Dinero’nun Anadolu plakasının 3 metre kaydığına yönelik ifadelerine ilişkin Moriwaki ‘’Türkiye komple 3 metre kaymadı, fay hattının yerinde 3 metre kayma meydana geldi. Şöyle tarif edebilirim, düz yol var ve bu yol 3 metre yan tarafa doğru kaydı.’’ açıklamalarında bulundu.

Bingöl deprem riski altında

Moriwaki, iki fay hattının birleşim noktasında olan Bingöl’ün deprem riskine ilişkin, ‘’Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Fay Hattı kesişiminde Bingöl var, Bingöl'ün deprem riski altında olduğunu söyleyebilirim. Bunu Bingöl’de konuşmacı olduğum kongrelerde de Vali Bey’e de söyledim, Belediye Başkanları da dinledi.’’ açıklamalarını yaptı.

‘’Kuzey Kıbrıs da deprem riski altında’’

Moriwaki, depremin ardından fay hattının Kıbrıs yönüne doğru kırıldığını belirterek, ‘’Doğu Anadolu Fay Hattı, güneye doğru Akdeniz içlerinden Kuzey Kıbrıs’a gitti. Kuzey Kıbrıs’ın da ötesine gidebilir diye düşünüyorum. Kuzey Kıbrıs da deprem riski altında.’’ İfadelerini kullandı.

‘’Marmara’nın yüzde 70’i yok olabilir.’’

Marmara Bölgesi’nde beklenen depreme ilişkin Moriwaki, ‘’Marmara Bölgesi için depremin geleceğini söyleyebilirim. Günümüz teknolojisinde tam olarak söyleyemiyorum ama Marmara bölgesi risk altında. Marmara’nın yüzde 70’i yok olabilir.’’ dedi.

Moriwaki, deprem risklerini açıkladıktan sonra birlik olmak gerektiğinin ve eğitimin önemini vurguladı.

‘’Var olan binayı güçlendirmek mümkün.’’

Ruhsatsız binalar konusunda da hayati önerilerde bulunan Moriwaki şunları belirti:

‘’Kesinlikle izinsiz bina olmaması lazım. İzinsiz bina varsa bunu düzeltmek lazım. Var olan binaları sağlamlaştırmak 10 sene sürer. Şimdiden sonra iyileşme yapmak lazım. Genel olarak büyük hasar var. Binaları yıkılsada yeniden yaparız algısı çok yanlış. O zaman para ve zaman kaybı çok olur. Mümkün olduğu kadar kullanılabilir binaları güçlendirme yöntemiyle devam edilebilir. Var olan binayı güçlendirmek mümkün. Japonya’da dış cepheye çapraz çelik koyuluyor ya da balkon için kiriş gibi güçlendirme tipi var. Mümkün olan her binaya iyileştirme yapılmalı.  Yani Türkiye’de kabaca söylüyorum 21 milyon bina var bunun yarısı yani 10 milyonu zayıf. Bunu çabuk yapmak lazım."

Zinya Elif Şener / Ajans Haber